ศาลจังหวัดยะลา
- สถานที่ตั้ง ถนนสุขยางค์ ตำสะเตง อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา
อาคารศาลจังหวัดยะลา ปัจจุบันก่อสร้างด้วยเงินงบประมาณแผ่นดิน จำนวน 92,900,000 บาท เมื่อปี พ.ศ. 2540 แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2542 เป็นตึกขนาด 3 ชั้น ขนาด 14 บัลลังก์ ในที่ดินราชพัสดุ เนื้อที่ 9 ไร่เศษ เริ่มเปิดทำการเมื่อวันที่ 18 ตุลาคม 2542 ปีกขวาของอาคารเป็นที่ตั้งของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดยะลา
- ประวัติศาลจังหวัดยะลา
ตามประวัติศาสตร์ จังหวัดยะลาเป็นดินแดนที่ขึ้นกับราชอาณาจักรไทยมาตั้งแต่ครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี แต่เดิมเมืองยะลาเป็นส่วนหนึ่งของเมืองปัตตานีในปีพ.ศ.2310
เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าเป็นครั้งสุดท้าย บรรดาหัวเมืองมลายูที่เคยขึ้นต่อกรุงศรีอยุธยาก็พากันตั้งตัวเป็นอิสระ ครั้นถึงในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงมีรับสั่งให้กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทยกทัพหลวงลงไปปราบปราม และตีได้เมืองปัตตานีซึ่งในขณะนั้นท้องที่จังหวัดยะลาก็ยังคงเป็นเพียงบริเวณหนึ่งของเมืองปัตตานี
ต่อมาในปี พ.ศ.2351 รัชกาลที่ 1 ทรงโปรดเกล้าให้แยกเมืองปัตตานี เป็น 7 หัวเมือง คือเมืองปัตตานี เมืองยะหริ่ง เมืองสายบุรี เมืองหนอกจิก เมืองระแงะ เมืองรามัน และเมืองยะลา สำหรับเมืองยะลามีต่วนยะลอเป็นเจ้าเมือง กำเนิดเมืองยะลาเริ่มต้นแต่บัดนั้นและระยะนี้ทั้ง 7 หัวเมืองขึ้นกับมณฑลนครศรีธรรมราช ต่อมาปี พ.ศ. 2439 ได้มีการตราพระราชธรรมนูญศาลหัวเมือง ร.ศ.114 ออกใช้บังคับ และต่อมาในปี ร.ศ.116 ได้มีการประกาศตั้งศาลยุติธรรมในมณฑลนครศรีธรรมราชขึ้น ซึ่งเมืองยะลาตกอยู่ในบังคับบัญชาด้วย ต่อมายังได้มีข้อบังคับบริเวณ 7 หัวเมือง ร.ศ.120 ออกใช้บังคับอันว่าด้วยการโรงศาลให้ใช้พระธรรมนูญศาลหัวเมือง ร.ศ.114 ในบริเวณ7 หัวเมืองนี้รวมทั้งเมืองยะลาด้วย ในชั้นนี้จึงมีศาลเมืองยะลาขึ้นอันนับเป็นต้นกำเนิดศาลจังหวัดยะลา
ต่อมาในปี พ.ศ. 2476 ได้มีการประกาศยุบศาลมณฑลตามระราชบัญญัติว่าด้วยระเบียบราชการแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช2476 เมืองยะลาจึงกลายเป็นจังหวัดยะลา
แต่มีศาลยุติธรรมอยู่เช่นเดิม ในปี พ.ศ. 2477 ได้มีพระราชบัญญัติให้ใช้กฎหมายพระธรรมนูญศาลยุติธรรมออกใช้บังคับศาลเมืองยะลาจึงกลายเป็น “ศาลจังหวัดยะลา”มีอำนาจทั่วทั้งจังหวัดยะลารวมทั้งอำเภอเบตงด้วย ในปี พ.ศ.2478 ได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลแขวงสำหรับหัวเมือง พ.ศ.2478 ออกใช้บังคับให้ตั้งศาลแขวงเบตงขึ้นมีอำนาจตลอดเขตอำเภอเบตง ต่อมาในปี พ.ศ. 2484 ศาลแขวงเบตงได้ยกฐานะเป็นศาลจังหวัดเบตง ศาลจังหวัดยะลาจึงคงมีอำนาจทำการตลอดพื้นที่จังหวัดยะลา ยกเว้นเขตท้องที่อำเภอเบตง และต่อมาในปี พ.ศ. 2498 ได้มีพระราชบัญญัติว่าด้วยการใช้กฎหมายครอบครัวอิสลาม ในเขตจังหวัดปัตตานี นราธิวาส ยะลา สตูล พ.ศ.2489 ออกใช้บังคับ โดยให้นำกฎหมายว่าด้วยครอบครัวและมรดกมาใช้บังคับแทน มีดะโต๊ะยุติธรรม 1 นาย นั่งพิจารณาชี้ขาดข้อกฎหมายด้วย
ต่อมาในปี พ.ศ.2546 ได้มีพระราชกฤษฎีกาเปิดที่ทำการศาลจังหวัดยะลาแผนกคดีเยาวชนและครอบครัว โดยเปิดทำการเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2546 มีอำนาจพิจารณาคดีอาญาทั้งปวงที่เด็กและเยาวชนกระทำความผิดและคดีแพ่งเกี่ยวกับครอบครัว ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ตลอดท้องที่จังหวัดยะลา ยกเว้น อำเภอเบตง
ปัจจุบันศาลจังหวัดยะลา มีอำนาจพิจารณาคดีแพ่ง คดีอาญา และมีเขตอำนาจศาลทั่วทั้งจังหวัดยะลา ยกเว้น คดีที่อยู่ในอำนาจของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดยะลา
และศาลจังหวัดเบตง